Aptomat Là Gì? Cấu Tạo, Ứng Dụng Và Nguyên Lý Hoạt Động

Aptomat là gì? Đây chắc hẳn đây là loại thiết bị mà chúng ta đã từng nghe qua hay đã từng sử dụng cho ngôi nhà của mình. Vậy thiết bị này hoạt động ra sao và được ứng dụng như thế nào trong đời sống? Hãy cùng công ty nhà thông minh AiSmartHome tìm hiểu trong bài viết này nhé.

Aptomat là gì?

Aptomat ( tên tiếng Anh là Circuit Breaker (CB)) hay có tên thường gọi là cầu dao tự động. Là một thiết bị có chức năng bảo vệ mạch điện khi quá tải, ngắn mạch, sụt áp, chống giật, chống rò, truyền công suất ngược và bảo vệ theo từ nhiệt.

Ví dụ khi bạn sử dụng đồng thời nhiều thiết bị cùng một lúc có công suất sử dụng điện cao như quạt, máy bơm, nồi cơm, máy sấy cùng một ổ cắm thì xảy ra hiện tượng quá tải điện. Lúc này Aptomat sẽ tự động đóng ngắt mạch, cắt nguồn điện cung cấp cho các thiết bị, ngăn chặn tình trạng quá tải và đảm bảo an toàn cho hệ thống điện trong nhà.

Cấu tạo của Aptomat

Aptomat được tạo nên nhiều bộ phận khác nhau, mỗi bộ phận sẽ thực hiện một chức năng riêng. Sau đây là những thành phần của một aptomat:

• Tiếp điểm của Aptomat

Tiếp điểm này thường có hai cấp hoặc ba cấp, trong đó sẽ có tiếp điểm chính thực hiện chức năng dẫn điện và một tiếp điểm phụ (nếu có) đảm nhiệm chức năng tránh cho hồ quang cháy lan đến tiếp điểm chính.

Khi Aptomat đóng mạch, thì tiếp điểm hồ quang sẽ đóng trước, tiếp đến là tiếp điểm phụ và cuối dùng là tiếp điểm chính. Trong trường hợp cắt mạch thì tiếp điểm chính sẽ mở trước, tiếp đến là tiếp điểm phụ và cuối cùng là tiếp điểm hồ quang.

• Bộ phận hộp dập hồ quang

Bộ phận hộp dập hồ quang thường được chia thành nhiều đoạn ngắn và có những tấm thép xếp thành lưới để ngăn để dập tắt hồ quang dễ dàng hơn. Có 2 loại thiết bị dập hồ quang đó là kiểu nửa kín và kiểu hở. Hai loại này có thể dập tắt hồ quang với các chế độ làm việc khác nhau trong hệ thống điện.

• Loại cơ cấu truyền động cắt

Bộ phận cơ cấu truyền động cắt của Aptomat có thể điều khiển bằng tay hoặc bằng cơ điện (điện tử và động cơ điện). Bộ phận truyền động lực bằng tay sử dụng dòng điện định mức thường dưới 600A. Đối với điều khiển bằng cơ điện, thì có thể sử dụng cho các Aptomat có dòng điện định mức là 1000A. Ngoài ra, có thế điều khiển bằng động cơ điện hoặc bằng khí nén.

• Bộ phận móc bảo vệ

Móc bảo vệ của Aptomat sẽ hoạt động khi mạch điện xuất hiện hiện tượng quá dòng (quá tải hay ngắn mạch), sụt áp, giúp cho Aptomat tự động đóng ngắt điện ngay lập tức, hạn chế được các sự cố xảy ra không mong muốn.

Móc bảo vệ quá dòng (móc bảo vệ dòng điện cực đại) thường được làm từ hệ thống móc điện tử và rơ le nhiệt, được đặt bên trong Aptomat. Bộ phận này sử dụng cho CB có dòng điện mức dưới 600A để tránh cho thiết bị điện quá tải hay ngắn mạch.

Móc bảo vệ sụt áp thường được gọi là móc bảo vệ điện áp thấp, sử dụng theo kiểu điện từ với một cuộn dây được mắc song song với mạch điện chính. Cuộn dây này có thể quấn vài vòng với tiết diện nhỏ để có thẻ chịu điện áp từ nguồn điện.

Phân loại Aptomat

Aptomat được phân loại dựa theo nhiều nhiều tiêu chí và những đặc điểm khác nhau. Một số cách phân loại mà bạn có thể tham khảo dưới đây nhé.

Dựa theo cấu tạo

Dựa vào cấu tạo thì Aptomat được chia thành hai loại khác nhau đó là:

• Aptomat dạng tép (MCB – Miniature Circuit Breaker): Được ứng dụng để bảo vệ tải và ngắn mạch.Loại này thường có kích thước nhỏ, dòng cắt mạch ngắn và được ứng dụng chủ yếu trong hệ thống điện dân dụng.
• Aptomat dạng khối (MCCB (Moulded Case Circuit Breaker): Được ứng dụng bảo vệ tải và ngắn mạch. Có kích thước lớn, dòng cắt ngắn mạch cao, thường ứng dụng trong hệ thống điện công nghiệp, điện dân dụng lớn.

Dựa theo chức năng

Phân loại dựa theo chức năng được chia thành các loại sau:

• Aptomat thường: Là những loại được ứng dụng để bảo vệ quá tải và ngắn mạch gồm có MCB, MCCB.
• Aptomat chống rò: Gồm có RCBO (Residual Current Circuit Breaker with Overcurrent Protection – chống dòng rò và bảo vệ quá tải dạng tép), RCCB (Residual Current Circuit Breaker- chống dòng rò dạng tép) và ELCB ( Earth Leakage Circuit Breaker- chống dòng rò và bảo vệ quá tải dạng khối).

Phân loại theo dòng cắt ngắn mạch

Phân loại theo ngắn mạch gồm có loại Aptomat sau:

• Loại dòng cắt thấp: Được sử dụng phổ biến trong các gia đình hay các tòa nhà dân dụng.
• Loại dòng cắt tiêu chuẩn: Thường ứng dụng trong các môi trường công nghiệp.
• Loại dòng cắt cao: Ứng dụng chủ yếu trong các trường hợp đặc biệt hay các môi trường công nghiệp.
• Loại có định mức không đổi: Được thiết kế để ngắn mạch và bảo vệ mạch khỏi quá tải.
• Loại khả năng chỉnh dòng định mức cao: Loại này cho phép người dùng có thể điều chỉnh theo nhu cầu sử dụng.

Dựa trên số pha/số cực

Một số loại Aptomat phân theo số pha/số cực:

• Loại 1 pha: 1 cực
• Loại 1 pha + trung tính (1P+N): 2 cực
• Loại 2 pha: 2 cực
• Loại 3 pha: 3 cực
• Loại 3 pha + trung tính (3P+N): 4 cực
• Loại 4 pha: 4 cực

Nguyên lý hoạt động của Aptomat

Nguyên lý hoạt động của Aptomat được chia thành hai nguyên lý hoạt động khác nhau gồm có CB dòng điện cực đại và CB dòng điện áp thấp.

Nguyên lý hoạt động của CB dòng điện cực đại

Khi Aptomat được đóng thì các móc khớp lại với nhau tại một cụm tiếp điểm động, giúp cho CB luôn ở trạng thái đóng tiếp điểm. Khi CB bật ở trạng thái ON với dòng điện mức thì nam châm điện sẽ không tạo ra lực hút.

Khi mạch bị quả tải hay ngắn mạch, lực hút điện từ ở nam châm sẽ tạo ra một lực hút, khi đó làm cho các móc bung ra và làm cho lò xo được thả lỏng. Dẫn đến việc các tiếp điểm của Aptomat được mở ra, làm cho mạch điện ngắt và bảo vệ các thiết bị điện.

Nguyên lý hoạt động của CB dòng điện thấp

Khi Aptomat ở trạng thái ON, với mức điện áp định mức thì khi đó nam châm điện sẽ tạo ra một lực hút. Khi mạch bị sụt áp suất quá mức thì các móc ở trạng thái tự do và nam châm điện sẽ đẩy lò xo, dẫn đến tiếp điểm của CB được mở ra, mạch điện bị ngắt.

Lợi ích của việc sử dụng Aptomat

Aptomat mang lại nhiều lợi ích cho người dùng và trở thành một thiết bị quan trọng và không thể thiếu đối với hệ thống điện. Sau đây là một số lợi ích khi sử dụng thiết bị này nhé:

• Bảo vệ các thiết bị điện khỏi hư hỏng khi dòng điện có sự cố không mong muốn xảy ra.
• Tự động ngắt dòng điện trong hệ thống điện khi có hiện tượng ngắn mạch hay sụt áp xảy ra.
• Khi dòng điện bị rò rỉ xuống đất, hay mất cân bằng giữa dòng điện đi qua và dòng điện đi về thì CB sẽ tự động ngắt điện trong các trường hợp này.
• Trong trường hợp bị điện giật, CB sẽ tự động ngắt điện để bảo vệ người dùng được an toàn.

Nguyên nhân xảy ra hiện tượng Aptomat nhảy

Trong quá trình sử dụng Aptomat thì người dùng sẽ gặp các trường hợp Aptomat nhảy, vậy đâu là nguyên nhân gây ra hiện tượng này và cách khắc phục như thế nào thì cùng tìm hiểu nội dung dưới đây nhé.

Nguyên nhân

Các nguyên nhân có thể gây ra hiện tượng CB nhảy đó là:

• Đường điện bị quá tải: Khi bạn sử dụng cùng lúc nhiều thiết bị khác nhau, thì lúc này dòng điện sẽ tăng lên và làm cho Aptomat bị quá tải, khi đó CB nhảy liên tục.
• Đường điện bị rò rỉ: Nếu hệ thống điện của bạn đang sử dụng bị rò rỉ, thì Aptomat sẽ tự động nhảy để đảm bảo an toàn cho người dùng và ngắt toàn bộ dòng điện.
• Đường điện gặp sự cố: Nếu đường điện của bạn đang sử dụng gặp sự cố như chập, cháy thì Aptomat sẽ không hoạt động ổn định và có thể nhảy liên tục.
• Aptomat bị trục trặc trong quá trình sử dụng: Nếu thanh lưỡi gà bật/tắt nhiều lần trong quá trình sử dụng thì CB có thể bị ăn mòn, là cho các điểm tiếp xúc kém và dẫn đến hiện tượng nhảy liên tục.
• CB kém chất lượng: Nếu bạn sử dụng aptomat kém chất lượng và lắp đặt không đúng cách thì đây cũng có thể là nguyên gây nên hiện tượng CB nhảy.

Cách khắc phục

Để khắc phục tình trạng nhảy Aptomat liên tục thì bạn có thể tham khảo các bước làm sau đây nhé:

• Bước 1: Chuẩn bị các đồ dùng, thiết bị cần thiết như tua vít, khoan, 1 Aptomat mới, 1 Aptomat chống giật, đồng hồ đo điện.
• Bước 2: Bạn phải tiến hành ngắt nguồn điện dẫn đến thiết bị đang sử dụng và bật Aptomat lên. Nếu CB không nhảy thì có nghĩa là các thiết bị điện trong nhà của bạn đang gặp sự cố. Nếu Aptomat vẫn nhảy thì bạn tiến hành thực hiện bước 3.
• Bước 3: Tiến hành tháo công tắc và ổ cắm điện ra, để các đầu âm dương tách biệt nhau và sử dụng băng keo cách điện để dán chúng lại. Bật CB lên nếu thấy CB nhảy liên tục thì nguyên nhân là do trục trặc cửa đường dây điện âm tường và bạn tiến hành thực hiện bước tiếp theo.
• Bước 4: Khi đấu trực tiếp CB chống giật vào nguồn điện đầu vào, thì tiếp theo là lắp lần lượt các đường dây dẫn điện vào đầu ra của Aptomat chống giật. Nếu thấy CB chống giật nhảy thì có nghĩa là đường dây bị hỏng.
• Bước 5: Tiến hành thay thế đường dây điện cũ, luồn dây điện mới và rồi lắp lại như ban đầu. Bạn có thể sử dụng máy khoan để tạo ra một đường đi đường dây mới cho trong tường.

Những thiết bị nên sử dụng Aptomat

Aptomat có nhiều tính năng nổi bật, có thể ngắt dòng điện để bảo vệ các thiết bị khi dòng điện bị quá tải hay ngắn mạch. Vì thế thiết bị aptomat rất phù hợp để lắp đặt trong các gia đình. Tùy vào nhu cầu sử dụng của gia đình bạn thì lựa chọn loại CB có công suất hoạt động tương ứng. Nếu gia đình bạn sử dụng các thiết bị như điều hòa, máy giặt, tủ lạnh, máy lọc nước,… thì bạn có thể sử dụng CB tổng loại 32A hoặc 40A.

• Nếu sử dụng bình nóng lạnh: Thông thường các gia đình sử dụng bình nóng lạnh có công suất từ 1500W đối với bình gián tiếp và 2500W đối với bình trực tiếp. Với công suất cao khi sử dụng bình nóng lạnh cùng với các thiết bị khác thì có thể gây ra hiện tượng quá tải. Đồng thời bình nóng lạnh hoạt động trong môi trường ẩm ướt, vì thế bạn nên sử dụng Aptomat để chống giật.

• Đối với các thiết bị như bếp điện, máy giặt, tủ lạnh, điều hòa không khí: Các thiết bị này cũng có công suất lớn, tiêu thụ lượng điện năng cao nên việc lắp đặt CB cho các thiết bị này được coi là cần thiết. Giúp cho các thiết bị được hoạt động ổn định và tránh được các hiện tượng cháy cháy, bảo vệ hệ thống điện trong gia đình được an toàn.

Ta có thể thấy rằng, aptomat có vai trò rất quan trọng trong hệ thống mạng điện và mang đến sự an toàn cho người dùng. Ngoài thiết bị này, bạn cũng có thể sử dụng một số các thiết bị bảo vệ mạng điện được đánh giá là có các tình năng tương tự như Aptomat thông qua bài viết sau nhé. [Top 7] Thiết bị bảo vệ mạng điện phổ biến nhất hiện nay.

Với những thông tin mà bài viết chia sẻ hy vọng có thể giúp bạn trả lời được câu hỏi aptomat là gì? Thông qua bài viết ta có thể thấy, CB mang lại nhiều lợi ích cho người dùng và đảm bảo sự an toàn cho hệ thống mạng điện. Hiện nay công ty nhà thông minh AiSmartHome cung cấp đầy đủ các loại thiết bị bảo vệ mạng điện bạn có thể liên hệ cho công ty qua hotline 0396999918 sau để được tư vấn nhé.