Rơ Le Nhiệt Là Gì? Cách Hoạt Động Và Các Ký Hiệu Của Rơ Le Nhiệt

Rơ le nhiệt là gì? Rơ le nhiệt là một thiết bị quan trọng và được ứng dụng rộng rãi trong nhiều hệ thống điện. Trong bài viết dưới đây, nhà thông minh AiSmarthome sẽ cung cấp đầy đủ thông tin chi tiết về rơ le nhiệt giúp bạn có cái nhìn tổng quan và hiểu rõ hơn về cách sử dụng thiết bị này. Hãy cùng tìm hiểu ngay!

Giới thiệu về Rơ le nhiệt

Rơ le nhiệt là một thiết bị điện dân dụng quan trọng, đóng vai trò không thể thiếu trong mỗi gia đình, công trình hay dự án lớn. Nhờ vào tính ứng dụng cao trong đời sống, thiết bị này giúp con người làm việc thuận tiện hơn, đồng thời tiết kiệm thời gian và nâng cao hiệu quả công việc.

Rơ le nhiệt là gì?

Rơ le nhiệt là một thiết bị bảo vệ trong hệ thống điện, có nhiệm vụ ngắt mạch điện khi dòng điện quá tải, giúp bảo vệ động cơ và các thiết bị điện khỏi bị hư hỏng do nhiệt độ tăng cao.

Người phát minh rơ le nhiệt

Vào năm 1835, Joseph Henry, một nhà tiên phong trong lĩnh vực điện từ người Mỹ, đã phát minh ra rơ le nhiệt. Trong quá trình nghiên cứu, ông đã thử nghiệm với một nam châm điện nhỏ để điều khiển một nam châm điện lớn hơn bằng cách bật hoặc tắt nó. Từ thí nghiệm này, Henry nhận ra rằng rơ le có thể được sử dụng để điều khiển các thiết bị điện từ ở khoảng cách xa. Phát hiện này đã đặt nền móng cho sự phát triển của các hệ thống điều khiển tự động sau này.

Cấu tạo và ý nghĩa các ký hiệu thông số của rơ le nhiệt

Dưới đây là thông tin chi tiết về cấu tạo và ý nghĩa các ký hiệu, thông số của rơ le nhiệt.

Cấu tạo của Rơ le nhiệt 

Rơ le nhiệt được cấu tạo đơn giản với các bộ phận chính gồm:

• Đòn bẩy có trong rơ le nhiệt.
• Tiếp điểm thường đóng (NC – Normally Closed)
• Tiếp điểm thường mở (NO – Normally Open).
• Vít chỉnh ngăn dòng điện tác động.
• Thanh lưỡng kim của rơ le.
• Dây đốt nóng có trong rơ le.
• Cần gạt rơ le.
• Nút phục hồi được kí hiệu là reset.

Ý nghĩa các ký hiệu

Ý nghĩa các ký hiệu của rơ le nhiệt:

• Cài đặt dải khuếch đại: Đây là một núm xoay dùng để điều chỉnh dòng định mức của động cơ. Người dùng có thể thiết lập dòng điện nằm trong khoảng giới hạn trên hoặc dưới theo nhu cầu sử dụng.
• Phần đầu cuối: Bao gồm các cổng kết nối được ký hiệu L1, L2, L3, có nhiệm vụ gắn với contactor để truyền tải điện đến động cơ thông qua các tiếp điểm T1, T2, T3.
• Nút reset: Chức năng đặt lại rơ le nhiệt, giúp người dùng có thể khôi phục hoạt động và xóa lỗi sau khi thiết bị ngắt do quá nhiệt.
• Chế độ đặt lại rơ le: Có thể lựa chọn giữa chế độ thủ công hoặc tự động, tùy thuộc vào cách cài đặt để thiết bị hoạt động phù hợp với hệ thống điện.
• Tiếp điểm phụ: Đóng vai trò báo hiệu và ngắt kết nối khi phát hiện dòng điện rò rỉ, giúp contactor đóng/ngắt mạch an toàn.
• Nút kiểm tra: Hỗ trợ kiểm tra chính xác hoạt động của rơ le nhiệt và dây điều khiển, đảm bảo thiết bị hoạt động ổn định.

Ứng dụng của rơ le nhiệt

Rơ le nhiệt được ứng dụng rộng rãi trong các hệ thống điện và tự động hóa, đặc biệt trong việc bảo vệ động cơ và mạch điện khỏi tình trạng quá tải. Thiết bị này giúp ngăn chặn hư hỏng cuộn dây động cơ, giảm nguy cơ cháy nổ bằng cách tự động ngắt mạch khi dòng điện vượt quá mức cho phép. 

Ngoài ra, rơ le nhiệt còn được sử dụng trong hệ thống điều khiển tự động, kết hợp với contactor để điều khiển hoạt động của động cơ một cách an toàn và hiệu quả. Trong công nghiệp, nó xuất hiện phổ biến trong các nhà máy, xưởng sản xuất, hệ thống băng tải, máy nén khí, bơm nước,… Nhờ khả năng bảo vệ tối ưu, rơ le nhiệt là một thiết bị quan trọng trong các hệ thống điện hiện đại.

Nguyên lý hoạt động của rơ le nhiệt

Rơ le nhiệt hoạt động dựa trên nguyên tắc giãn nở của kim loại khi gặp nhiệt độ cao. Bên trong rơ le có một thanh lưỡng kim (gồm hai kim loại có hệ số giãn nở nhiệt khác nhau được ghép lại). Khi dòng điện chạy qua rơ le, nếu dòng điện vượt quá mức cho phép, nhiệt độ tăng lên làm thanh lưỡng kim bị uốn cong.

Khi thanh lưỡng kim cong đến một mức nhất định, nó sẽ tác động vào tiếp điểm đóng/ngắt của rơ le:

• Nếu kết nối với tiếp điểm NC (Normally Closed – Thường đóng), mạch điện sẽ bị ngắt để bảo vệ động cơ hoặc thiết bị.
• Nếu kết nối với tiếp điểm NO (Normally Open – Thường mở), mạch điện sẽ được kích hoạt khi quá tải.

Sau khi nhiệt độ giảm, thanh lưỡng kim trở về trạng thái ban đầu, rơ le nhiệt có thể tự động hoặc thủ công đặt lại để hoạt động bình thường. 

Lợi ích của việc sử dụng rơ le nhiệt trong điện gia dụng

Rơ le nhiệt đóng vai trò quan trọng trong các thiết bị điện gia dụng, giúp bảo vệ an toàn và nâng cao hiệu quả hoạt động. Một số lợi ích chính bao gồm:

Bảo vệ thiết bị

Rơ le nhiệt đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ các thiết bị điện khỏi tình trạng quá tải nhiệt, giúp duy trì hoạt động ổn định và an toàn. Các thiết bị gia dụng như máy giặt, tủ lạnh, lò vi sóng, bình nóng lạnh… đều có nguy cơ hư hỏng nếu nhiệt độ tăng quá mức trong quá trình vận hành. Khi phát hiện nhiệt độ vượt ngưỡng cho phép, rơ le nhiệt sẽ tự động ngắt mạch, ngăn chặn tình trạng quá nhiệt, giảm thiểu nguy cơ cháy nổ và hỏng hóc linh kiện.

Tiết kiệm năng lượng và chi phí

Khi nhiệt độ vượt quá ngưỡng an toàn, rơ le nhiệt sẽ tự động ngắt mạch, không chỉ bảo vệ thiết bị mà còn giúp tối ưu hóa việc sử dụng điện. Nhờ cơ chế này, các thiết bị điện không bị hoạt động quá tải, giảm hao phí năng lượng không cần thiết, từ đó giúp tiết kiệm đáng kể chi phí tiền điện hàng tháng.

Dễ sử dụng

Rơ le nhiệt được thiết kế để hoạt động hoàn toàn tự động, giúp người dùng yên tâm khi sử dụng mà không cần giám sát hay điều chỉnh thường xuyên. Sau khi cài đặt đúng thông số, thiết bị sẽ tự động kiểm soát nhiệt độ, ngắt mạch khi phát hiện tình trạng quá nhiệt và khởi động lại khi nhiệt độ trở về mức an toàn. Điều này không chỉ giúp bảo vệ hệ thống điện mà còn nâng cao hiệu suất hoạt động của thiết bị, kéo dài tuổi thọ và giảm nguy cơ hư hỏng.

Ứng dụng rộng rãi trong gia đình

Rơ le nhiệt là một trong những thiết bị quan trọng giúp kiểm soát nhiệt độ và bảo vệ các thiết bị điện khỏi tình trạng quá nhiệt, đảm bảo an toàn và kéo dài tuổi thọ thiết bị. Trong gia đình, rơ le nhiệt được tích hợp vào nhiều thiết bị điện tử và đồ gia dụng, góp phần nâng cao hiệu suất hoạt động và giảm thiểu nguy cơ cháy nổ

Các loại rơ nhiệt phổ biến hiện nay

Hiện nay, nhiều đơn vị sản xuất đã cho ra mắt các loại rơ le nhiệt với đa dạng mẫu mã, kích thước và công suất, đáp ứng nhu cầu sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Bạn có thể tham khảo các mẫu rơ le nhiệt phổ biến hiện nay để có sự lựa chọn tốt nhất cho các thiết bị điện trong gia đình.

Rơ le nhiệt 1 pha

Rơ le nhiệt một pha là thiết bị được nhiều hộ gia đình lựa chọn để bảo vệ an toàn cho hệ thống điện cũng như các thành viên trong nhà khi sử dụng động cơ chạy điện 220V. Bên cạnh chức năng ngắt mạch khi quá tải, thiết bị này còn có khả năng giám sát quá trình vận hành của động cơ, giúp phát hiện sớm và ngăn chặn các sự cố như chập cháy, quá nhiệt, giảm thiểu rủi ro tiềm ẩn trong quá trình sử dụng.

Rơ le nhiệt 3 pha

Rơ le nhiệt 3 pha là một trong những thiết bị điện có công suất lớn, thường dao động từ 3kW, 4kW đến 4.5kW. Sản phẩm này được ứng dụng phổ biến trong lĩnh vực công nghiệp nhằm đảm bảo hiệu suất hoạt động ổn định cho hệ thống điện. Đặc biệt, khi xảy ra sự cố, rơ le nhiệt sẽ tự động ngắt nguồn điện khỏi động cơ, giúp hạn chế rủi ro và đảm bảo an toàn cho thiết bị cũng như người sử dụng.

Rơle nhiệt nồi cơm điện

Rơ le nhiệt trong nồi cơm điện hoạt động dựa trên nguyên lý giãn nở của thanh kim loại khi gặp nhiệt độ cao, giúp tự động ngắt dòng điện khi phát hiện tình trạng quá tải. Ngoài ra, thiết bị này có thiết kế nhỏ gọn, thường có dạng hình tròn và được gắn ở trung tâm mâm nhiệt, đóng vai trò như một cảm biến nhiệt để điều chỉnh nhiệt độ nấu một cách chính xác, đảm bảo cơm chín đều và an toàn khi sử dụng.

Rơle nhiệt máy bơm nước

Được trang bị chức năng bảo vệ máy bơm nước khi hoạt động quá tải bằng cách sử dụng rơ le nhiệt. Khi nhiệt độ tăng cao, rơ le sẽ giãn nở và tự động ngắt nguồn điện, giúp ngăn chặn các rủi ro tiềm ẩn, đảm bảo an toàn trong quá trình sử dụng. Bên cạnh đó, sản phẩm còn có khả năng bảo vệ động cơ, hạn chế nguy cơ chập cháy, kéo dài tuổi thọ thiết bị và duy trì hiệu suất hoạt động ổn định.

Rơle nhiệt bàn là

Rơ le nhiệt trong bàn là hoạt động dựa trên nguyên lý giãn nở của băng kép (thanh lưỡng kim). Khi nhiệt độ tăng cao, băng kép sẽ cong lên, ngắt mạch điện để tránh quá nhiệt. Khi nhiệt độ giảm xuống, băng kép dần trở lại trạng thái ban đầu, nối lại mạch điện và tiếp tục làm nóng bàn là. Do đó, người dùng cần điều chỉnh nhiệt độ phù hợp với từng loại vải để tránh nguy cơ cháy xém hoặc hư hỏng quần áo, đồng thời đảm bảo an toàn khi sử dụng.

Rơle nhiệt bình nóng lạnh

Rơ le nhiệt trong bình nóng lạnh có chức năng kiểm soát nhiệt độ, đảm bảo nước không vượt quá mức giới hạn an toàn. Khi nhiệt độ trong bình quá cao, thiết bị sẽ tự động ngắt dòng điện, giúp bảo vệ hệ thống và người sử dụng. Khi nước nguội dần, rơ le sẽ cấp điện trở lại để tiếp tục làm nóng. Tương tự như rơ le nhiệt trong bàn là, người dùng có thể điều chỉnh tăng hoặc giảm nhiệt độ tùy theo nhu cầu, giúp tiết kiệm điện năng và đảm bảo an toàn khi sử dụng.

Cách đấu rơ le nhiệt chính xác, tiêu chuẩn

Sau đây là hướng dẫn cách đấu rơ le điện 1 pha và rơ le điện 3 pha một cách chính xác và theo đúng tiêu chuẩn, giúp đảm bảo hệ thống điện hoạt động an toàn và hiệu quả.

Cách đấu rơ le nhiệt 1 pha 

Rơ le nhiệt một pha thường có thiết kế ba cực độc lập để sử dụng cho hệ thống điện ba pha. Tuy nhiên, nếu muốn dùng cho dòng điện một pha mà chỉ cần hai cực, bạn có thể nối trực tiếp hai đầu của thiết bị với nguồn điện và thanh kim loại cảm biến nhiệt.

Lưu ý: Trước khi đấu nối, cần kiểm tra kỹ công suất của rơ le để đảm bảo phù hợp với thiết bị đang sử dụng. Nếu không có kinh nghiệm về điện, nên nhờ kỹ thuật viên hỗ trợ để đảm bảo an toàn.

Cách đấu rơ le nhiệt 3 pha

Rơ le nhiệt 3 pha là thiết bị có công suất lớn, thường được sử dụng trong công nghiệp để bảo vệ động cơ và hệ thống điện khỏi tình trạng quá tải. Việc đấu nối đúng cách không chỉ giúp thiết bị hoạt động hiệu quả mà còn tránh hư hỏng máy móc và kéo dài tuổi thọ sản phẩm.

Rơ le nhiệt 3 pha được thiết kế để bảo vệ thiết bị theo hai nguyên lý chính:

• Bảo vệ theo nguyên lý điện áp: Cắt nguồn khi điện áp quá cao hoặc quá thấp so với mức an toàn.

Tiếp điểm 95 và 98 là hai tiếp điểm thường đóng (NC). Khi rơ le nhiệt xảy ra sự cố mất pha, hai tiếp điểm này sẽ chuyển sang trạng thái thường hở (NO), làm ngắt cuộn hút của khởi động từ. Đồng thời, điều này cũng khiến ba tiếp điểm thường hở (NO) của khởi động từ mở ra, ngắt tải để bảo vệ hệ thống khỏi hư hại.

• Bảo vệ theo nguyên lý dòng điện: Ngắt mạch khi dòng điện vượt quá giới hạn cho phép

Trong đó:

• MC bên tay trái: 3 tiếp điểm động lực của khởi động từ.
• MC bên phải: Tiếp điểm A1 đến A2 của cuộn hút.
• R, S, T: Là 3 đầu vào tương ứng với 3 pha của nguồn điện.
• Load: Đầu ra, đấu vào tải (động cơ, máy móc, thiết bị sử dụng).

Những lưu ý quan trọng khi lựa chọn rơ le nhiệt

Để đảm bảo rơ le nhiệt hoạt động hiệu quả và bảo vệ tốt cho thiết bị, cần lưu ý các yếu tố sau khi lựa chọn:

Chọn rơ le nhiệt có ngưỡng điều chỉnh phù hợp: Ngưỡng điều chỉnh của rơ le nhiệt phải tương ứng với dải dòng điện hoạt động của động cơ. Cụ thể:

• Ngưỡng điều chỉnh thấp nhất của rơ le nhiệt nên nằm dưới mức trung bình của dòng làm việc động cơ.
• Ngưỡng điều chỉnh cao nhất phải cao hơn ngưỡng tối đa của dòng làm việc để tránh kích hoạt ngắt mạch quá sớm.

Kiểm tra khả năng tương thích với khởi động từ: Một số rơ le nhiệt loại nhỏ được thiết kế có chân cắm trực tiếp vào khởi động từ. Trong trường hợp này, rơ le chỉ có thể lắp với loại contactor tương thích. Ví dụ, rơ le nhiệt dòng ZB của Eaton chỉ có thể sử dụng với contactor D-Line của Eaton.

Bảo vệ mất pha: Một số dòng rơ le nhiệt cao cấp được tích hợp chức năng bảo vệ mất pha, nhưng loại này thường không phổ biến và có thể phải đặt hàng trước. Để đảm bảo hệ thống hoạt động ổn định, nên sử dụng rơ le bảo vệ mất pha riêng biệt, giúp phát hiện nhanh chóng và ngăn chặn sự cố do mất pha trong hệ thống điện ba pha.

Lưu ý: Khi chọn rơ le nhiệt, cần kiểm tra kỹ thông số kỹ thuật và khả năng tương thích với hệ thống điện để đảm bảo thiết bị hoạt động hiệu quả và an toàn.

Với những thông tin trên ta có thể thấy rằng, rơle nhiệt đóng vai trò quan trọng trong hệ thống điện. Bạn có thể tìm hiểu thêm các loại thiết bị điện được nhiều người dùng sử dụng cho hệ thống điện trong ngôi nhà của mình qua bài viết sau nhé: [Top 7] Thiết bị bảo vệ mạng điện phổ biến nhất hiện nay.

Trên đây là toàn bộ thông tin về rơ le nhiệt, từ khái niệm, cấu tạo, nguyên lý hoạt động cho đến cách đấu nối và ứng dụng thực tế. Hy vọng bài viết này của nhà thông minh AiSmarthome đã giúp bạn trả lời được câu hỏi rơ le nhiệt là gì? và cách sử dụng hiệu quả trong hệ thống điều khiển. Nếu đang còn gặp khó khăn trong quá trình lựa chọn các thiết bị thì nhanh tay liên hệ qua hotline 0396999918 cho công ty nhà thông minh AiSmartHome để được tư vấn và hỗ trợ nhé!